فهرست مطالب
- 1
سیلیکون چیست؟ - 2 تاثیرات مخرب سیلیکون بر سلامت موها
- 3
مضرات و عوارض سیلیکون - 3.1 جلوگیری از تغذیه مناسب موها
- 3.2 افزایش میزان تحریک پذیری پوست سر
- 3.3
عدم تجزیه و زیست تخریب پذیری - 3.4
رسوب چربی بر سطح موها - 3.5 تشدید آکنه‌های پوستی
- 3.6 شامپوهای فاقد سیلیکون
- 4 چگونه شامپوهای فاقد سیلیکون را تشخیص دهیم؟
- 5
چرا از سیلیکون در شامپوهای گیاهی استفاده نمی‌کند؟ - 6
نتیجه گیری
فرمولاسیون شامپوها و شوینده‌هایی که روزانه آن‌ها را مورد استفاده قرار می‌دهید از مواد مختلفی تشکیل شده است که برخی گیاهی و برخی شیمیایی هستند. مکانیزم اثر عناصر موجود در ساختار این شوینده‌ها به زدودن چربی‌ها، ایجاد کف و تمیز شدن موها کمک می‌کند. طراحی ساختار شامپوها بر مبنای نیاز انواع مو صورت گرفته و به همین دلیل است که برای مو‌هایی با جنس‌های مختلف شوینده‌هایی مطابق خصوصیات و بافت مو تولید و عرضه می‌شود. علاوه بر برخی از مواد شیمیایی که با هدف چربی زدایی و از بین بردن آلودگی‌های موی سر در شامپوها به کار می‌روند، مواد مغذی مانند انواع ویتامین و پروتئین نیز به شکل عصاره‌ها و روغن‌های مختلف در فرمولاسیون شامپوها وجود دارند. سیلیکون یکی از موادی است که در ساخت شامپوها و شوینده‌های موی سر کاربرد دارد.
شاید شما نیز تجربه شستشوی موی سر با شوینده‌ای را داشته باشید که به درخشندگی و لطافت مو‌هایتان کمک کند اما به مرور زمان با علائمی مانند چسبندگی موها، چربی کف سر و زبر و خشن شدن ساقه‌های مو مواجه باشید. خواص سیلیکون موجود در شامپو و سایر شوینده‌های موی سر در کنار اثر بخشی موقت برای براق‌تر شدن موها، مضرات فراوانی را نیز به دنبال دارد و سبب ایجاد آسیب‌های گسترده در سلامت موها می‌شود. در این مطلب ضمن معرفی سیلیکون به عنوان یکی از مواد تشکیل دهنده شامپوها، شما را با مضرات استفاده از این ماده آشنا کرده و عوارض آن را معرفی می‌کنیم.
سیلیکون چیست؟
همانطور که پیش‌تر نیز اشاره شد از سیلیکون به طور عمده برای طراحی و تولید انواع شامپوها، نرم کننده‌ها و دیگر محصولات مراقبت از مو نظیر سرم‌ها، ماسک مو و اسپری‌ها استفاده می‌کنند. نقش سیلیکون در جلوگیری از آسیب‌های کوتیکول مو، درخشندگی و شادابی تار‌های مو، ممانعت از ایجاد موخوره و آبرسانی به ساقه موها تایید شده است اما استفاده غیر استاندارد و بیش از حد از این ماده منجر به بروز اختلالاتی در سلامت موها خواهد شد. استفاده از سیلیکون در شامپوها و محصولات مراقبت از مو به قصد افزایش درخشندگی و لطافت بافت موها صورت می‌گیرد.
این ترکیبات مشتقاتی از سیلیس‌ها هستند و طی انجام واکنش‌های شیمیایی خاص به سیلیکون‌هایی تبدیل می‌شوند که استفاده از آن‌ها در تولید محصولات مراقبتی از مو رواج دارد. این مواد به فرمولاسیون محصولات گوناگون افزوده شده و علاوه بر تولید امولسیون‌های پایدار روغنی با سرعت بالا به افزایش حالت کرمی، چسبناک و غلیظ این مواد کمک می‌کنند. همانطور که گفته شد سیلیکون در شامپوها به افزایش لطافت بافت مو کمک کرده و درخشندگی ظاهری آن‌ها را بالا می‌برند. این مواد سطح کوتیکول مو را با پوششی براق و درخشنده کاور کرده و مانع از نفوذ عوامل خارجی مانند آب و ذرات هوا به بافت موها می‌شوند.
سیلیکون‌ها در انواع مختلف وجود دارند و بسته به نوع سیلیکون می‌توان از قابلیت‌ها و عملکرد خاص آن‌ها استفاده نمود. به طور کلی در ساخت مراقبت از مو سه نوع سیلیکون دخالت دارند که با ساز و کاری مناسب به القای ویژگی‌های منحصر به فرد در مو می‌پردازند.
چه سیلیکون‌هایی در شامپوهای مراقبت از مو وجود دارند؟
انواع مختلفی از سیلیکون‌ها در شامپوهای مراقبت از مو مورد استفاده قرار می‌گیرند که این موارد به شرح زیر هستند:
- سیلیکون محلول در آب: این نوع سیلیکون پوششی ضد آب در سطح موها به وجود می‌آورد که با شستشو و آب کشیدن موها حل شده و از بین می‌رود. این سیلیکون‌ها در محصولات مراقبتی مو با نام‌های زیر شناخته می‌شوند:
- آمو دی متیکون
- دی متیکون کوپیلول
- استاروکسی دی متیکون
- تری متیل سیلیل ام دی متیکون
- سیلیکون غیر محلول در آب: این نوع سیلیکون نیز بر سطح تار‌های مو پوششی مستحکم، انسداد و مقاومت ایجاد می‌کند اما پایداری این پوشش به اندازه‌ای است که نمی‌توان آن را با شستشوی ساده از بین برد. مقاومت این پوشش برای نفوذ مواد مغذی و مولکول‌های آب به کوتیکول‌ها تغذیه سلول‌های مو را یا اختلال مواجه کرده و به ایجاد آسیب در سلامت موها منجر خواهد شد. در محصولات مراقبتی از سلیکون‌های غیر محلول با نام‌های زیر استفاده می‌شود:
- متیکون
- دی متیکون
- دی متیکونول
- ستیل دی متیکون
- استئاریل دی متیکون
- ستیل دایمتیکون
- سیلیکون قابل تبخیر (سیلیکون تبخیر شونده): این سیلیکون‌های تبخیر شونده یا قابل تبخیر در محصولاتی مانند سرم‌های مو کاربرد دارند و همانطور که از نامشان پیداست پس از گذشت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه، از سطح موها تبخیر می‌شوند. هدف استفاده از این دسته سیلیکون‌ها در محصولات مراقبت از مو کمک به توزیع سایر مواد و محصولات در میان سلول‌های موی سر است. این سیلیکون‌ها با نام‌های زیر در محصولات مراقبت از مو کاربرد دارند:
- سیکلو متیکون
- سیکلو دی متیکون
- سیکلو پنتا سیلوکسان
تاثیرات مخرب سیلیکون بر سلامت موها
گرچه هنوز مستنداتی درباره اثرات سرطان زایی سیلیکون یا ایجاد اختلالات بر غدد درون ریز توسط این ماده در دسترس نیست و نمی‌توان استفاده از آن را با بروز خطرات جدی بر سلامت بدن همراه دانست اما باید در نظر داشت که استفاده از این ماده در محصولات مراقبتی بی خطر و عاری از ضرر هم نیست.
موادی مانند پارابن، رزین، سولفات، فتالات، فرمالدئید و… در دسته فراورده‌هایی قرار دارند که مضرات و عوارضی که در نتیجه استفاده از آن‌ها بر سلامت بدن اثر می‌گذارد به اثبات رسیده یا اطلاعاتی درباره آن‌ها وجود دارد اما سیلیکون‌ها با وجود اعمال اثرات منفی بر سلامت موها چندان خطرناک تلقی نمی‌شوند.
به عبارت دیگر می‌توان نتیجه گرفت سیلیکون‌ها سلامت بدن را به طور جدی تهدید نمی‌کنند اما استفاده مداوم از آن‌ها در قالب محصولات مراقبتی مو شرایط ظاهری مو‌های را دستخوش تغییرات ناخوشایند می‌کند. طی سال‌های گذشته تاثیراتی مانند خشک شدن موها، احساس سنگینی بر سطح موها و شستشوی سخت موها با آب در نتیجه استحکام رسوبات سیلیکونی بر روی موها جزء اصلی‌ترین دلایلی بودند که مصرف کنندگان را از خرید و استفاده شامپوها و سایر محصولات مراقبتی منع می‌کردند. اما مضرات استفاده از سیلیکون بر سلامت موها چیست؟ شامپوهای حاوی سیلیکون چگونه به موها آسیب وارد می‌کنند و دلیل عدم استفاده از سیلیکون در شامپوهای گیاهی است.
مضرات و عوارض سیلیکون
سیلیکون‌هایی که در شامپوهای مراقبت از مو مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌توانند عوارضی در پی داشته باشند. در ادامخه با مضرات و عوارض سیلیکون آشنا خواهید شد:
جلوگیری از تغذیه مناسب موها
همانطور که می‌دانید وجود سیلیکون در محصولات مراقبتی به افزایش درخشندگی موها و جلوگیری از وز و شاخه شاخه شدن آن‌ها کمک می‌کند. این اثرات ظاهری به واسطه تغذیه سلول‌های مو با استفاده از مواد مغذی انجام نمی‌شود بلکه پوششی انسدادی و مستحکم در پیرامون کوتیکول‌ها ایجاد می‌شود که موقتا به براق و لطیف شدن موها کمک می‌کند. این در حالی است که استفاده از روغن‌های گیاهی به تغذیه موها و نفوذ موادی مانند آنتی اکسیدان‌ها و آمینو اسید‌ها به سلول‌های مو به براق و درخشان شدن ساقه‌ها کمک کرده و مانع از وز شدن آن‌ها می‌شوند. محصولاتی که در فرمولاسیون خود از روغن‌های ارگانیک بهره دارند سطح اسید چرب موها را کنترل کرده و مواد تقویتی را به میزان استاندارد به سلول‌های مو می‌رسانند. در نتیجه سیلیکون‌ها در تغذیه و تقویت مو اثری ندارند و ویژگی‌های ظاهری خاصی که در موها ایجاد می‌کنند، حاصل ایجاد پوششی سطحی و مستحکم بر سطح تار‌های مو است. این مواد با خواص انسدادی خود تبادل مواد در کوتیکول مو را متوقف می‌کنند. به این ترتیب راهی برای از دست رفتن رطوبت موها وجود نخواهد داشت. با این وجود استفاده از سیلیکون‌ها تغذیه و رطوبت رسانی به موها را مختل می‌نماید.
افزایش میزان تحریک پذیری پوست سر
خواص انسدادی و ضد آب بودن سیلیکون‌ها آن‌ها را به سدی در برابر حرارت و آلاینده‌ها تبدیل می‌کند. از این رو گرما و آلودگی در طولانی مدت داخل منافذ پوست سر به دام خواهند افتاد. وجود گرما و آلودگی بلند مدت در منافذ پوستی به تحریک پوست، ایجاد خارش، سوزش و راش منجر می‌شود. بنابراین استفاده از شامپوهای حاوی سیلیکون برای افرادی که پوستی حساس آسیب پذیر و مستعد جوش دارند، مناسب نیست و بهتر است برای جلوگیری از تحریکات ناشی از تعریق و گرما از خرید محصولات مراقبتی حاوی سیلیکون خودداری کنید.
عدم تجزیه و زیست تخریب پذیری
سیلیکون‌ها به عنوان گروهی از مواد شناخته می‌شوند که نمی‌توان آن‌ها را به راحتی در آب تجزیه نمود. علاوه بر اینکه پوشش ضد آب سیلیکون‌ها بر روی ساقه‌های مو از نفوذ مولکول‌های آب و سایر مواد جلوگیری می‌کند، پس از شسته شدن از سطح موها نیز به راحتی در منابع آب و فاضلاب شهری تجزیه نمی‌شوند.
این ویژگی سیلیکون‌ها را می‌توان به یکی از مشکلات زیست محیطی آن‌ها مثبت داد. این مواد شیمیایی با تجمع زیستی در منابع زیر زمینی جز مواد خطر آفرینی هستند که چرخه محیط زیست و سلامت منابع تغذیه‌ای را تهدید می‌کنند.
رسوب چربی بر سطح موها
بخش‌های آب گریز مولکول‌های سیلیکون با قابلیت دفع آب به راحتی شسته نمی‌شوند و هنگامی که تار‌های مو را از کاور سیلیکونی مواد شوینده پاکسازی می‌کنیم، بخش‌های آبگریز این مواد با یکدیگر پیوند برقرار کرده و به ساقه‌های مو متصل می‌شوند.
از آنجایی که این مواد خاصیت آبگریزی دارند بجای حل شدن در آب مولکول‌های آب را دفع کرده و نمی‌توان آن‌ها را به راحتی آبکشی کرد. محصولات مراقبتی حاوی سیلیکون مانند برخی شامپوها، نرم‌کننده‌ها، اسپری‌ها و سرم‌های مو باعث می‌شوند لایه ضخیمی از سیلیکون را به کوتیکول‌های موی خود اضافه کنید به این ترتیب این پوشش سیلیکونی مانع از نفوذ مواد مغذی و عناصر ضروری به کوتیکول‌ها شده و این موضوع ضعف، شکنندگی، آسیب پذیری و خشکی ساقه‌های مو را به همراه خواهد داشت.
تشدید آکنه‌های پوستی
خاصیت انسدادی سیلیکون‌ها باعث بسته شدن منافذ پوست سر شده و درصد آلودگی‌ها و چربی‌هایی که در این منافذ به دام می‌افتند افزایش می‌یابد. چنانچه پوستی چرب، پر تعریق و مستعد آکنه دارید نباید از شامپوهای حاوی سیلیکون استفاده کنید چرا که احتمال کودوژنیک بودن این مواد سطح انباشت سبوم در منافذ پوست را بیشتر کرده و آکنه‌های پوستی را تشدید می‌کنند.
شامپوهای فاقد سیلیکون
برخی افراد استفاده از شامپو بدون سولفات و سیلیکون را نسبت به شامپو‌هایی که حاوی این مواد هستند کم خطر‌تر می‌دانند. شامپو‌هایی که فاقد سیلیکون هستند به شکل ظاهری و زیبایی موها ضربه نمی‌زنند و از خشک شدن موها در بلند مدت جلوگیری می‌کنند.
با خرید و استفاده از شامپوهای فاقد سیلیکون دیگر نگرانی‌های استفاده از شامپوهای سیلیکونی با اثرات مخرب را نخواهید داشت و می‌توانید از تغذیه سلول‌های مو با مواد ضروری اطمینان حاصل کنید. ذکر این نکته حائز اهمیت است که عوارض شامپوهای حاوی سیلیکون برای سلامت موها چندان خطرناک به حساب نمی‌آید. تنها آسیبی که استفاده از محصولات دارای سیلیکون به سلامت موها وارد می‌شود، تضعیف ساقه‌های مو و ایجاد احساس سنگینی بر روی موها است. این در حالی است که شامپوهای گیاهی و محصولات مراقبتی فاقد سیلیکون به مرور زمان اثرات مخرب ناشی از مصرف سیلیکون را خنثی کرده و به بازسازی و ترمیم تار‌های آسیب دیده مو کمک می‌کنند.
برای جلوگیری از آسیب پذیری موها و کاهش اثرات منفی سیلیکون بر روی موها بهتر است در هفته مقدار کمی از شامپوهای حاوی سیلیکون را مورد استفاده قرار داده و فواصل استفاده از این مواد را طولانی‌تر کنید. بنا بر این می‌توان از ایجاد آسیب بیشتر در موها جلوگیری کرد و به ترمیم سلول‌های آسیب دیده مو پرداخت. استفاده از شامپوهای گیاهی با ترکیبات ارگانیک و فاقد سیلیکون به افزایش سلامت ریشه‌ها و ساقه‌های مو کمک می‌کند.
نکته: توجه داشته باشید که برخی از شامپوهای سیلیکون‌دار حاوی انواعی از سیلیکون‌ها هستند که نسبت به سایر سیلیکون‌ها مضرات بیشتری دارند.
چگونه شامپوهای فاقد سیلیکون را تشخیص دهیم؟
از آنجایی که تمامی عناصر و ترکیبات موجود در فرمولاسیون یک محصول بر روی بسته‌بندی آن نمایان است به راحتی می‌توان شامپوهای دارای سیلیکون که حاوی ترکیباتی با پسوند -کون (cone-) هستند را تشخیص داد و از محصولات فاقد سیلیکون تفکیک کرد.
اگر به خرید شامپوهای فاقد سیلیکون تمایل دارید باید به دنبال محصولاتی باشید که در ساختار آن‌ها موادی با پسوند یاد شده وجود نداشته باشد. گرچه بسیاری از افراد فواید محصولات مراقبتی حاوی سیلیکون را بیشتر از عوارض آن‌ها می‌دانند اما چنانچه به دنبال پرهیز از مضرات سیلیکون در شامپوها و سایر مواد هستید می‌توانید از خرید و استفاده شامپوهای سیلیکون‌دار خودداری نموده و نمونه‌های گیاهی را جایگزین کنید.
چرا از سیلیکون در شامپوهای گیاهی استفاده نمی‌کند؟
برای خرید محصولات مراقبت از پوست و مو معمولا به دنبال محصولاتی می‌گردیم که در فرمولاسیون آن‌ها ردپایی از حضور مواد شیمیایی مضر مانند سیلیکون، سولفات، الکل، دی اکسان، گلوتن و … وجود نداشته باشد. وجود این مواد در شامپوها، نرم کننده‌ها، سرم‌ها، اسپری‌ها، ماسک‌ها و … به مرور در بافت مو آسیب‌هایی ایجاد می‌کند که با علائم و‌نشانه‌هایی نظیر خشکی، شکنندگی، آسیب پذیری، شاخه شاخه شدن و مو خوره‌ها همراه است. در شامپوهای گیاهی از فرمولاسیونی منحصر به فرد حاوی مواد ارگانیک استفاده می‌شود تا علاوه بر برطرف کردن مشکلات فعلی از بروز مشکلات احتمالی جدید جلوگیری شود. در طول دوره‌های مصرف شامپوهای گیاهی با بررسی و ارزیابی میزان درخشندگی، شفافیت، لطافت، حالت پذیری و شانه پذیری مو‌های خود به اثرات استثنایی شامپوهای گیاهی فاقد سیلیکون، دی اکسان، سولفات و … بر روی مو‌های خود پی می‌برید.
نتیجه گیری
اینکه از شامپوهای فاقد سیلیکون برای شستشوی مو‌های خود استفاده کنید یا شوینده‌های گیاهی فاقد سیلیکون را جایگزین محصولات قبلی کنید به انتخاب شما بستگی دارد. اما توجه داشته باشید که شامپوهای گیاهی با ترکیبات ارگانیک که فاقد هر نوع ماده شیمیایی هستند برای تقویت، پرورش و حفظ سلامت و شادابی موها گزینه بهتری محسوب می‌شوند.
با توجه به مطالبی که در خلال این مطلب ارائه شد، شامپوهای حاوی سیلیکون بر سلامت مو و بدن تاثیرات مخرب جدی ندارند، اما از آنجایی که سیلیکون‌ها به عنوان مواد آبگریز با تشکیل لایه پوششی بر فولیکول‌های مو مانع نفوذ مواد مغذی به سلول‌ها شده و موها را تضعیف می‌کند، بنابراین بهتر است با توجه به نوع نیاز مو‌های خود بهترین شامپو را برای شستشو و تقویت موها انتخاب کنید.
